Zwolnienie z kosztów sądowych

Wniosek do sądu o zwolnienie z kosztów sądowych można złożyć na piśmie lub do protokołu w tym sądzie, w którym dana sprawa ma się odbywać lub w którym już się toczy. Może to być samodzielny wniosek lub może on stanowić część wnoszonego pisma procesowego (pozwu, wniosku, odpowiedzi na pozew, itd.).

Jeśli osoba, mieszka poza rejonem sądu, w którym toczy się sprawa, swój wniosek może złożyć w najbliższym sądzie rejonowym. Sąd ten ma obowiązek przekazania złożonego wniosku o zwolnienie z kosztów właściwemu sądowi (art. 105 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Do swojej prośby o zwolnienie z kosztów sądowych należy dołączyć oświadczenie, w którym muszą się znaleźć szczegółowe informacje na temat sytuacji rodzinnej, majątkowej, osiąganych dochodach i źródłach utrzymania. Oświadczenie to musi być sporządzone na specjalnym formularzu sądowym. (art. 102 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, §3 Rozporządzenia /…/). W praktyce sąd bada bardziej płynność finansową (wskazane jest podawanie koniecznych wydatków), niż wartość poszczególnych elementów mienia.

Wzór takiego oświadczenia można pobrać nieodpłatnie: w sądach oraz na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości www.ms.gov.pl

Uwaga:

Jeśli do wniosku nie zostanie dołączony formularz - oświadczenie o stanie majątkowym, wówczas sąd prześle pismo wzywające do uzupełnienia braków formalnych. Jeśli w terminie jednego tygodnia nie zostanie przesłany do sądu wypełniony formularz i w ten sposób nie zostaną uzupełnione braki formalne, wówczas wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych zostanie zwrócony. (art. 130 Kodeksu Postępowania Cywilnego).

Zwolnienie od kosztów sądowych dotyczy nie tylko osób fizycznych, ale także innych podmiotów, np. przedsiębiorców.

Inna jest sytuacja osoby, która przed sądem jest reprezentowana przez pełnomocnika – adwokata. Jeśli adwokat do wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych nie dołączy oświadczenia o stanie majątkowym, wówczas taki wniosek zostanie przez sąd zwrócony bez wezwania do uzupełnienia braków formalnych (art. 102 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Postanowienie sądu o zwolnieniu z kosztów sądowych oznacza, że osoba zwolniona nie uiszcza opłat sądowych i nie ponosi innych wydatków sądowych. Opłaty te tymczasowo ponosi Skarb Państwa. Osoba zwolniona z kosztów sądowych jest jedynie zobowiązana do wpłacenia tzw. opłaty podstawowej w wysokości 30 zł. Opłatę tę należy wpłacić po otrzymaniu postanowienia sądu o zwolnieniu z kosztów. Nie jest to jednak opłata jednorazowa. Opłacie podstawowej podlega także wniesienie apelacji, zażalenia.

Zwolnienie z kosztów sądowych nie obejmuje zwolnienia z kosztów procesu strony przeciwnej. Oznacza to, że jeśli osoba zwolniona z kosztów sądowych przegra sprawę to strona przeciwna może żądać od niej pokrycia poniesionych przez siebie kosztów procesu. (art. 108 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Cofnięcie wniosku o zwolnienie z kosztów

Jeśli podczas toczącej się sprawy sąd uzyska informacje, iż sytuacja majątkowa osoby zwolnionej z ponoszenia kosztów sądowych jest inna niż podana w oświadczeniu majątkowym wówczas może nakazać sprawdzenie faktycznej sytuacji. Jeśli potwierdzą się wątpliwości, co do stanu majątkowego osoby zwolnionej z kosztów wówczas postanowienie dotyczące zwolnienia z kosztów zostanie cofnięte. W takiej sytuacji osoba jest zobowiązana uregulować wszystkie należne opłaty (art. 109, art. 110 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Kara za świadome podanie nieprawdziwych informacji o swoim stanie majątkowym wynosi 1000zł (art. 111 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

Odmowa zwolnienia z kosztów sądowych

Jeśli sąd nie zgodzi się na zwolnienie z kosztów sądowych i wyda w tej sprawie stosowne postanowienie to na takie postanowienie można złożyć zażalenie. Termin złożenia zażalenie musi być określony w postanowieniu.

Po uzyskaniu postanowienia odmawiającego zwolnienia z kosztów sądowych ponowny wniosek można składać jedynie wtedy gdy zostaną przedstawione nowe okoliczności, które nie występowały lub nie były podawane w pierwszym wniosku np. utrata pracy, choroba (art. 107 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).